Άρθρα από την Ψυχοθεραπεύτρια - Οικογενειακή Σύμβουλο
Λυτζεράκου Βίκυ | Μεταμόρφωση Αττικής
Τι έχω πάθει Θεέ μου; Γιατί δεν μπορώ να δω πλέον τίποτα καλό; Γιατί το μόνο που νιώθω και βλέπω είναι φόβος, καταπίεση, ενοχή και μπερδεμένα μηνύματα; Μια σύγχυση! Μια τεράστια σύγχυση! Ποτέ τελικά δεν μπόρεσα να καταλάβω τι έπρεπε να κάνω για να γίνω αποδεκτός. Ίσως τελικά να έπρεπε να θυσιάσω εκατό τοις εκατό τον εαυτό μου για να το πετύχω. Να μην υπάρχω. Όμως αυτό γίνεται μόνο με τον θάνατο. Όσοι ζούνε, ακόμη κι αν το έχουνε κάνει, ένα τμήμα του αληθινού τους εαυτού θα υπάρχει πάντοτε. Θα υπάρχει και θα εκφράζεται μέσα από εθισμούς σε ουσίες, από ψυχαναγκασμούς, ψυχοσωματικά συμπτώματα, άγχος και κατάθλιψη.
Είναι σαν αυτός, ο καταπιεσμένος σου εαυτός να σου φωνάζει: «Ελευθέρωσε με επιτέλους! Δεν με λυπάσαι; Εσύ που τόσο γενναιόδωρα σκορπάς την αγάπη και την αφοσίωσή σου στους άλλους, δείξε λίγο οίκτο και για μένα. Σπάσε τις αλυσίδες που με κρατούν φυλακισμένο μέσα σου. Βγάλε το προσωπείο που έφτιαξες και φοράς για να γίνεις αποδεκτός και να σ’ αγαπάνε. Ζήσε! Ζήσε κανονικά! Όχι σαν μια σκιά κάποιων άλλων αλλά σαν αυτό που πραγματικά είσαι! Τόλμησε να με κοιτάξεις. Μη φοβάσαι να με δεις. Μπορεί ίσως όλα αυτά τα χρόνια που με έχεις καταχωνιασμένο να μοιάζω με φάντασμα. Όμως δεν είμαι. Είμαι η πραγματικότητα. Η δική σου μοναδική αλήθεια. Όλα τα υπόλοιπα είναι κατασκευάσματα. Τα κατασκεύασαν οι άλλοι για σένα χωρίς εσένα και με διάφορους τρόπους σε έκαναν να μ’ απαρνηθείς. Εμένα! Τον αληθινό σου εαυτό. Τις ικανότητες σου, τα όνειρά σου, τις πεποιθήσεις σου, τα συναισθήματά σου και τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο μόνο εσύ αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο.
Όμως πάνω απ’ όλα, βαθιά μέσα σου, μαζί με μένα κρύβεται και η αλήθεια. Μια αλήθεια που έχει τις ρίζες της στο παρελθόν και που θα σου προκαλέσει πολύ πόνο αν τολμήσεις και την κοιτάξεις κατάματα. Όμως όταν η «τρέλα» και η απόγνωση σου έχει χτυπήσει για τα καλά την πόρτα, νομίζεις πως έχεις πολλές εναλλακτικές; Όχι τώρα πια. Είσαι σε μονόδρομο. Πρέπει να κοιτάξεις την αλήθεια όσο πόνο κι αν αυτή σου προκαλεί. Να δεις πόσο πόνεσες ως παιδί, πόσο καταπιέστηκες, πόσο ντροπιάστηκες, πόσο αποθαρρύνθηκες να κάνεις τα δικάσου βήματα και τελικά πόσο πολύ σε φόρτωσαν με ενοχές ακριβώς για να μην τολμήσεις να γυρίσεις να δεις αυτή την αλήθεια.
Έτσι προστάτευσες το περιβάλλον σου υπονομεύοντας τον ίδιο σου τον εαυτό. Τον αληθινό σου εαυτό. Αυτόν που είναι χρόνια κρυμμένος και τώρα σου γνέφει και επαναστατεί καταστρέφοντάς σε μέσα από την κατάθλιψη, τον φόβο και το άγχος, τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Πολλές φορές πονάει το σώμα σου γιατί στην πραγματικότητα πονάει η ψυχή σου. Πονάει τόσο όσο δεν μπορείς να φανταστείς. Όμως όταν δεν μπορείς να συνδεθείς με αυτόν τον μεγάλο ψυχικό πόνο και να πενθήσεις γι’ αυτά που έζησες ή που δεν έζησες, τότε ο πόνος αυτός ξεσπάει στο σώμα σου. Κι εσύ φοβάσαι! Και ίσως τότε προτιμήσεις να ξαναγυρίσεις στις ουσίες, ή να ξαναγεμίσεις την ψυχή σου με ενοχές και να δικαιολογήσεις όλους όσους σε πλήγωσαν αρκεί να μην πονάς.
Έτσι μένεις χρόνια καθηλωμένος στον ίδιο φαύλο κύκλο. Όμως σκέψου! Όταν κανείς φτάσει εδώ τότε ίσως του δίνεται η μοναδική ευκαιρία να με συναντήσει. Να συναντήσει εμένα. Τον αληθινό του εαυτό. Μην πισωγυρίζεις λοιπόν! Προχώρα κι ας φοβάσαι τη μοναξιά και τον πόνο. Κι αν χρειαστεί να στηριχθείς από κάπου τότε να ξέρεις πως θα είμαι πάντα εκεί. Δίπλα σου! Είμαι ο μόνος που μπορεί πραγματικά να σε στηρίξει, να σου δώσει ελπίδα, να σε αποδεχτεί και να σε αγαπήσει όσο κανένας άλλος. Είμαι εγώ! Ο αληθινός σου εαυτός που θυσίασες για την διαστρεβλωμένη αγάπη κάποιων άλλων.
Θυμήσου! Όσοι αγαπούν αληθινά αγαπούν τον άλλο γι’ αυτό που πραγματικά είναι. Όλα τα υπόλοιπα μπορεί να μοιάζουν με αγάπη όμως δεν είναι. Με τον μανδύα της αγάπης κάποιοι έχουν ντύσει την εξάρτηση ή την εκμετάλλευση. Μην φοβάσαι να θυμώσεις όμως μην καθηλώνεσαι στον θυμό. Προχώρησε! Δεν είναι απαραίτητο να συγχωρήσεις αν δεν μπορείς, όμως προχώρησε. Μόνος και για μοναδική φορά ελεύθερος να με ανακαλύψεις. Εγώ θα είμαι πάντα μαζί σου και δεν θα σε εγκαταλείψω ποτέ αν αποφασίσεις να σπάσεις τις αλυσίδες που με κρατούν δεμένο. Θα είμαι πλάι σου, συνοδοιπόρος στις χαρές και στις λύπες σου… και πάνω απ’ όλα ποτέ ξανά δεν θα χρειαστεί να ξαναφορέσεις το προσωπείο που κατασκεύασες για να σε «αγαπάνε». Όσοι σ’ αγαπούν από εδώ και μπρος θα ξέρεις ότι σ’ αγαπούν αληθινά! Γι’ αυτό που πραγματικά είσαι! Γιατί τόλμησες και είσαι… ΕΣΥ!
- Αποφεύγουμε τις πολλές διαταγές.
- Οι απαιτήσεις προς το παιδί μας πρέπει να είναι σαφείς και ξεκάθαρες.
- Δεν δίνουμε εντολές στο παιδί φωνάζοντας από απόσταση.
- Δεν ασκούμε κριτική και δεν μπαίνουμε σε καυγάδες για το παιδί για θέματα δευτερεύουσας σημασίας.
- Όταν ζητάμε απ’ το παιδί μας κάτι, διατηρούμε οπτική επαφή μαζί του, χρησιμοποιούμε το όνομα του και του μιλάμε σταθερά κι ευγενικά.
- Οι απαιτήσεις μας ως προς το παιδί μας πρέπει να εμπεριέχουν ευαισθησία. Για παράδειγμα, το να ζητήσουμε ξαφνικά στο παιδί να πάει για ύπνο στη μέση ενός συναρπαστικού γι’ αυτό προγράμματος στην τηλεόραση είναι σαν να ψάχνουμε για καυγάδες. Απλά, του ξεκαθαρίζουμε πως με το τέλος του προγράμματος, θα πάει κατευθείαν για ύπνο.
- Δεν χρησιμοποιούμε απειλές προς το παιδί που μένουν ανεκπλήρωτες. Χρειάζεται να μάθουμε να μην απειλούμε.
- Δεν χρησιμοποιούμε χαρακτηρισμούς και δεν εστιάζουμε στα σημεία του παιδιού που δεν μας αρέσουν.
- Προσπαθούμε πάντα να βρούμε λίγο χρόνο ώστε να μοιραστούμε με το παιδί μας ευχάριστες στιγμές παιχνιδιού, συζήτησης και διαβάσματος (π.χ. παιδικής λογοτεχνίας)
- Χρησιμοποιούμε όσο γίνεται περισσότερο τη θετική ενίσχυση.
-Προσφέρουμε χειροπιαστές αμοιβές όπως, ένα γλυκό, ένα μικρό δωράκι ή χαρτζιλίκι για να αγοράσει κάτι που επιθυμεί.
-Προσφέρουμε κοινωνικές αμοιβές, που είναι και οι σημαντικότερες. Τέτοιες είναι η προσοχή μας, η αγκαλιά μας, ο ενθαρρυντικός μας λόγος και το ότι είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτό και τα επιτεύγματα του. - Δεν υποχωρούμε στην ανυπακοή του παιδιού σε θέματα μείζονος σημασίας. Η αστάθεια των γονιών σε τέτοιες καταστάσεις ενισχύει στην πραγματικότητα την ανεπιθύμητη συμπεριφορά και μπερδεύει το παιδί δημιουργώντας του ανασφάλεια.
- Δεν προσπαθούμε να επιβάλουμε τις δικές μας λύσεις στα προβλήματα του παιδιού.
- Σεβόμαστε τις επιλογές και τις επιθυμίες του παιδιού μας.
- Είμαστε ειλικρινείς με τα παιδιά μας.
- Προσφέρουμε στα παιδιά μας ένα περιβάλλον ασφάλειας,αποδοχής και αγάπης.
«ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ»
Πηγές, συνέπειες & τρόποι διαφυγής
Καθώς η ζωή μας είναι γεμάτη κατά καιρούς με στρεσογόνες συνθήκες και αλλαγές, θετικές ή αρνητικές, μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει νιώσει άγχος. Ωστόσο, καθένας από εμάς το βιώνει και το ερμηνεύει με διαφορετικό τρόπο. Το άγχος βιώνεται ψυχολογικά ως συναίσθημα και μπορεί είτε να σχετίζεται με την αφύπνιση του ατόμου ώστε να αντιμετωπίσει έναν υπαρκτό κίνδυνο, είτε να προέρχεται από μια πηγή που σε μεγάλο βαθμό δεν είναι αναγνωρίσιμη. Γίνεται δε ιδιαίτερα ενοχλητικό και επικίνδυνο όταν το βιώνουμε σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπαίνουμε σε μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση η οποία καταλαμβάνεται από συναισθήματα φόβου και εσωτερικής αγωνίας που αρκετά συχνά συνοδεύονται κι από σωματικά συμπτώματα. Όταν αισθανόμαστε να χάνεται η λειτουργικότητά και η δημιουργικότητά μας και να «δηλητηριάζονται» ακόμη και οι πιο ωραίες στιγμές μας εξαιτίας του άγχους και των όσων αυτό προκαλεί. Υπό τέτοιες συνθήκες το συναίσθημα του άγχους μπορεί να γίνει ιδιαίτερα «τοξικό» τόσο για εμάς όσο και για το περιβάλλον μας.
Η ποιότητα της ζωής μας πλήττεται σε τεράστιο βαθμό όταν μιλάμε για χρόνιο άγχος. Όταν δηλαδή το άτομο υποφέρει γενικά από υπερβολική ανησυχία και εστιάζει στην απειλή και στον κίνδυνο στις περισσότερες καταστάσεις. Όταν οι σκέψεις του γίνονται απειλητικές και επίμονες. Όταν ο κόσμος γίνεται απειλητικός και το μέλλον αρνητικά απρόβλεπτο. Τότε το άτομο μπαίνει σε φαύλους κύκλους συναισθημάτων και σκέψεων που εισβάλλουν στην καθημερινότητά του μειώνοντας σημαντικά την ποιότητα της ζωής του.
Το άτομο συχνά βιώνει τον εαυτό του ανεπαρκή να ανταπεξέλθει στην υπερεκτιμημένη από το ίδιο «απειλή» παρερμηνεύοντας καταστάσεις ή και σωματικά συμπτώματα, γεγονός που με τη σειρά του το οδηγεί σε έναν νέο κύκλο άγχους κι ανησυχίας.
Συχνά κάποιοι μέσα στην καθημερινή τους προσπάθεια να ξεφύγουν από τη δυσφορία που το συναίσθημα του άγχους τους προκαλεί, μπαίνουν σε διαδικασίες αντιμετώπισής του που στην ουσία διατηρούν και μακροπρόθεσμα επιβαρύνουν την κατάσταση. Έτσι παρά το ότι μπορεί να αισθανθούν μια βραχυπρόθεσμη ανακούφιση, σε βάθος χρόνου το πρόβλημα συντηρείται αφού το άτομο δεν επιτρέπει στον εαυτό του να βιώσει χρήσιμες διορθωτικές εμπειρίες που μπορούν να σπάσουν τον φαύλο κύκλο του άγχους και των συμπτωμάτων που αυτό δημιουργεί.
Το χρόνιο άγχος αποτελεί το κοινό και βασικό χαρακτηριστικό μιας σειράς διαταραχών που ονομάζονται αγχώδεις διαταραχές. Σε αυτές τις διαταραχές περιλαμβάνονται συναισθήματα φόβου σαν απάντηση σε κίνδυνο του οποίου η πηγή είναι συχνά άγνωστη ή μη αναγνωρίσιμη.
Τα αίτια αυτών των διαταραχών είναι πιθανόν ένας συνδυασμός βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων και η θεραπεία τους βασίζεται σε μια σειρά ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων, για παράδειγμα ψυχοδυναμικής,Gestalt, συστημικής και περισσότερο συμπεριφορικής άλλα και στην φαρμακοθεραπεία σε περιπτώσεις που αυτή κρίνεται απαραίτητη.
ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΑΝΙΚΟΥ
“Αίτια & θεραπεία”
ΑΙΤΙΑ
Είναι αρκετά δύσκολο να εντοπίσουμε τα σαφή αίτια των κρίσεων πανικού. Οι επιστήμονες δεν μπορούν με σιγουριά να απαντήσουν στο ερώτημα γιατί κάποιοι αναπτύσσουν αγχώδεις διαταραχές ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Ωστόσο, υπάρχουν μερικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη τέτοιων διαταραχών. Αυτοί είναι:
*Σημαντικά γεγονότα (κυρίως δυσάρεστα) που επιφέρουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, τις συνήθειες ή τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας.
*Οι χρόνιες καταστάσεις έντασης και άγχους όπως για παράδειγμα χρόνια προβλήματα υγείας στο άμεσο περιβάλλον, ένας γάμος που δεν πηγαίνει καλά, δυσαρέσκεια και ένταση στον επαγγελματικό τομέα, ανεργία, οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο, το πιθανότερο είναι πως ο συνδυασμός πολλών τέτοιων καταστάσεων είναι εν τέλει η ρίζα του προβλήματος.
*Η κατάθλιψη συχνά συνοδεύεται από αγχώδεις διαταραχές. Πολλές φορές δεν είναι εύκολο να διαπιστώσουμε εάν η κατάθλιψη προϋπήρχε ή αν παρουσιάστηκε ως συνέπεια των κρίσεων πανικού ή της φοβίας.
*Η ιδιοσυγκρασία κάθε ατόμου, η “πρώτη ύλη” του, είναι ένας άλλος πιθανός παράγοντας που βοηθάει στο να ανοίξει ο δρόμος σε τέτοιου τύπου διαταραχές. Υπάρχουν άνθρωποι ήρεμοι και άνθρωποι πιο νευρικοί. Άνθρωποι με μεγάλη ή μειωμένη προσαρμοστικότητα στις αλλαγές που επιφέρει η ζωή. Αυτό, ωστόσο, σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει πως ένας ήρεμος και με αντοχές άνθρωπος δεν βιώνει ποτέ άγχος. Απλά το άγχος σε έναν τέτοιο άνθρωπο δεν θα πάρει τις διαστάσεις που ενδεχομένως θα πάρει σε κάποιον με αγχώδες ψυχικό υπόβαθρο. Σε γενικές γραμμές πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι με υψηλό επίπεδο ευερεθιστηκότητας και χαμηλή ικανότητα προσαρμογής στις αλλαγές και στη μετάβαση από το ένα στάδιο της ζωής στο άλλο, είναι πιο επιρρεπής στο φόβο και στο άγχος.
*ΟΙ στρατηγικές που ο καθένας αναπτύσσει για την αντιμετώπιση δυσκολιών. Αν ο τρόπος κάποιου ώστε να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες είναι πιο παθητικός και βασίζεται στο να αποφεύγει καταστάσεις που τον φοβίζουν, να στρέφεται στον εαυτό του και να αναμασά αρνητικές σκέψεις, τότε δημιουργεί προϋποθέσεις ευνοϊκές για διαταραχές φόβου και άγχους.
*Η εικόνα εαυτού κάθε ατόμου. Ο τρόπος που βλέπει κανείς τον εαυτό του, οι προσδοκίες που έχει από αυτόν και από τη ζωή του γενικά και η εμπιστοσύνη που δείχνει στις δυνατότητές του παίζει μεγάλο ρόλο ώστε να στρωθεί το έδαφος όπου θα αναπτυχθούν διαταραχές άγχους. Η εικόνα εαυτού και γενικά η αυξημένη ή όχι αυτοεκτίμηση είναι στοιχεία που χτίζονται κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας του ανθρώπου μέσα από τη σχέση που αναπτύσσει με τους γονείς. Με πολύ απλά και κατανοητά λόγια, όσο περισσότερη αποδοχή και στήριξη είχε κάποιος στην πορεία του προς την αυτονομία, τόσο πιο θετική και σταθερή είναι η εικόνα εαυτού που αποκτά.
*Η μάθηση μέσα από την διαδικασία μίμησης είναι ένας ακόμα παράγοντας που πιθανόν ευνοεί την ανάπτυξη τέτοιων διαταραχών φοβίας και άγχους. Με άλλα λόγια, οι τρόποι τους οποίους άθελά του έχει μιμηθεί από τους γύρω του (ειδικά από τους γονείς) για να αντιμετωπίζει καταστάσεις που προκαλούν φόβο. Αυτό σημαίνει πως κάποιος μπορεί να μάθει να φοβάται, για παράδειγμα, τα ζώα, απλά και μόνο βλέποντας τη μητέρα του να τα φοβάται.
*Η χημεία του εγκεφάλου. Έχει παρατηρηθεί πως άνθρωποι που υποφέρουν από διαταραχή πανικού παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα σε κάποιες ουσίες όπως π.χ. η νοραδρεναλίνη, που σχετίζονται με την αίσθηση του φόβου. Ωστόσο, οι απόψεις διίστανται σχετικά με το αν αυτό συμβαίνει πριν τη διαταραχή ή αν είναι αποτέλεσμα των συναισθημάτων. Το πιθανότερο είναι να βρούμε την αλήθεια κάπου στη μέση. Δηλαδή, να υπάρχει μια βιολογική προδιάθεση σε ορισμένους ανθρώπους, η οποία όμως ενεργοποιείται λόγω συνθηκών που ευνοούν την ανάπτυξη αρνητικών συναισθημάτων.
Στα πλαίσια αυτής της προδιάθεσης, η κληρονομικότητα παίζει συχνά τον δικό της ρόλο, καθώς παρατηρείται πως είναι πιθανότερο να πάθουν κρίσεις πανικού ή φοβίες, άνθρωποι στων οποίων την άμεση οικογένεια υπάρχουν συγγενείς που υποφέρουν ή υπέφεραν κι αυτοί κάποτε από παρόμοιες ή και ίδιες διαταραχές άγχους.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Όταν οι φοβίες, το άγχος ή οι κρίσεις πανικού τείνουν να δυσκολέψουν και να περιορίσουν την ζωή κάποιου, τότε ο άνθρωπος αυτός πρέπει να απευθυνθεί σε έναν ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή για να ζητήσει βοήθεια. Τα προβλήματα αυτά μπορούν να θεραπευτούν και δεν υπάρχει λόγος να υποφέρει κάποιος χρόνια από αυτά πιστεύοντας πως θα εξαφανιστούν από μόνα τους ή πως θα τα καταπολεμήσει χωρίς τη βοήθεια κανενός. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος ειδικά σε περιπτώσεις έντονου άγχους και χρόνιων συμπτωμάτων είναι ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Συνήθως κάποια συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορούν να δοθούν από τον ψυχίατρο για ένα χρονικό διάστημα για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και παράλληλα η ψυχοθεραπεία, ανάλογα με την κατεύθυνση του ψυχοθεραπευτή, (συμπεριφοριστική - γνωσιακή, αναλυτική, συστημική, κ.τ.λ.) θα εστιάσει τόσο στην αναγνώριση και αποδυνάμωση των αρνητικών σκέψεων και συμπεριφορών και στην εκμάθηση τρόπων χαλάρωσης και ελέγχου των συμπτωμάτων, όσο και στα συναισθήματα και στην μείωση των ενδοψυχικών συγκρούσεων, στις σχέσεις του ατόμου με τους άλλους και στις συνθήκες ζωής του που μπορεί να αποτελούν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη διαταραχών άγχους.
Επιπλέον, σε κάποιους ίσως βοηθήσουν και ορισμένες τεχνικές όπως η γιόγκα, το χαλαρωτικό μασάζ, οι ασκήσεις αναπνοής, η σωματική άσκηση, κ.τ.λ.